مراحل یادگیری
امیدوارم مقاله قبلی را خوانده باشی. اگر خوانده باشی با دیدن عبارت مراحل یادگیری با اشتیاق زیاد ادامه می دهی.
برای تو بارها پیش آمده که خواستی از پله ها بالا بروی، حالا من یک سوال دارم:
آیا تا حالا توانستی پاهایت را از پله اول به پله دهم بگذاری؟
مطمئنم هیچ وقت! اگر غیر از این است لطفا به ما هم یاد بده! 🙂
همانطور که پله ها را قدم به قدم بالا می روی، برای یادگیری هم باید قدم به قدم پیش بروی.
خُب برویم سراغ مراحل یادگیری. آخ جون! یادگیری! 🙂
البته قبل از آن داستان سنجش دخترم ساجده را می گویم:
داستان سنجش ساجده جونم
ساجده وارد ۶ سالگی شد و امسال باید به پیش دبستانی برود.
آن جایی که ساجده را ثبت نام کردیم تقریباً نیمه دولتی است و حدود یک میلیون تومان از ما دریافت کرد.
یک روز به مادرش یعنی همسر بنده زنگ زدند و گفتند دخترتان را شنبه ساعت ۱۰ صبح برای سنجش بیاورید و زودتر بیایید چون تا ساعت یک بیشتر نیستیم.
خُب تا اینجا همه چی اوکی بود.
روز شنبه من و همسرم در کارگاه مهارت های ارتباطی بودیم و بعد از ساعت ۱۲:۳۰ که کارگاه تمام شد به سرعت به سمت آن جا حرکت کردیم.
وقتی رسیدیم در کمال تعجب دیدیم که سنجشی در کار نیست و فقط قرار بود برگه سنجش به ما تحویل داده شود. همین! 🙁
جالب است در آن برگه، تاریخ سنجش دو هفته بعد روز شنبه در یک مکان دیگر مشخص شده بود!
خُب کجای کار ایراد دارد؟
فقط می توانستند کمی دیالوگ تلفنی را بهتر کنند و بگویند تشریف بیاورید و برگه سنجش را تحویل بگیرید نه آنکه حتما تا ساعت یک بیایید تا سنجش تمام نشود!
و حالا این همه آدم باهوش قرار است به بچه های ما یادگیری را یاد بدهند! 🙁
و اما روز سنجش فرا رسید و همسرم، ساجده را برای سنجش آماده کرد. آن طور که همسرم تعریف کرد:
بعد از قد و وزن و بینایی سنجی و شنوایی سنجی و در کل سنجش جسمانی نوبت به سنجش روانی می رسد.
ساجده به تنهایی وارد اتاق سنجش می شود و قرار است از او تست هوش بگیرند! و مادرش هم اجازه ندارد در کنارش باشد! 🙁
بعد سوال های عجیب و غریبی از ساجده پرسیده می شود… مثلاً گوزن شاخ دارد یا فیل؟
ساجده من و فرزندان تو برای اولین بار قرار است یک نفر را که تا حالا ندیده اند ببینند آن هم در سن ۶ سالگی که تازه می خواهند وارد اجتماع شوند و مجبورند به سوالاتی جواب دهند که من و تو از آن خبر نداریم!!!
(تصور کن یک فرد غریبه را برای بار اول ببینی و بتوانی مثل بلبل با او صحبت کنی و به سوالات شاخ دارش جواب بدهی آن هم در سن ۵ یا ۶ سالگی که یاد گرفتی با افراد غریبه صحبت نکنی!)
خُب کجای کار ایراد دارد؟
اصلا معلوم نیست آن فرد که سنجش می کند،
- لیاقت و صلاحیت سنجش بچه های ما را دارد یا نه؟
- مهارت های ارتباطی بلد است یا نه؟
- کارشناس کودک هست یا نه؟
- تمایزی بین شخصیت کودکان قائل می شود یا نه؟ مثلا درونگرایی یا برونگرایی
بچه هایی که قرار است وارد پیش دبستانی شده و زندگی را آغاز کنند، در جمع بودن را یاد بگیرند، مهربانی و محبت را یاد بگیرند، و…
با یک سد به نام تست هوش و سوالات عجیب و غریب روبرو می شوند و کلی شاخ در می آورند! 🙂
و دقیقا از همان ایام به طور ناخودآگاه فرار از یادگیری اتفاق می افتد چون هنوز مراحل یادگیری طی نشده است.
یعنی قبل از اینکه از پله اول بالا بروند باید به پله دهم بپرند!
بچه های ما دقیقا مثل من و تو قرار است این شرایط را بگذرانند و عملا کاری از دست شان برنمی آید.
و کم کم تصور می کنند که زندگی، سرد و بی روح و تکراری است.
خُب بگذریم. باید برای اصلاح آموزش و پرورش بنشینیم و دعا کنیم! 🙁
پنج مرحله یادگیری
باز هم از یک روانشناس قدیمی کمک می گیرم که تا سن ۱۲ سالگی به مدرسه نرفت و مادر با لیاقتش، یادگیری را به او یاد داد.
این شخص کسی نیست جز، دکتر یوهان فردریک هربارت (به انگلیسی Johann Friedrich Herbart) فیلسوف و روانشناس آلمانی.
هربارت می خواست اصول سرد و نَچسب روانشناسی را به صورت کاملا کاربردی در آموزش و پرورش به کارگیری کند.
هربارت یادگیری را به ۵ مرحله تقسیم کرده بود، البته من این مراحل یادگیری را کمی تغییر داده ام.
- آمادگی
- آموزش
- ارتباط
- آمیختن
- آموختن
آمادگی
کاری به شرایط محیطی و شرایط خود تو ندارم. ولی در مرحله اول من باید بتوانم تو را آماده یادگیری کنم یا اینکه خود تو علاقه و آمادگی نسبی برای یادگیری داشته باشی.
می دانم که عاشق و تشنه یادگیری هستی 🙂 وگرنه اینجا نبودی.
خُب حالا برای کسانی که مثل تو نیستند چطور آمادگی ایجاد کنیم؟
پدر و مادر، معلم، استاد، من، تو و هر کس دیگری که می خواهد چیزی را یاد بدهد، باید بتواند:
قبل از ورود به اصل موضوع، افکار، احساس، رفتار و تجربه های تو را که با موضوع اصلی مرتبط اند، یادآوری کند.
این افکار، احساسات، رفتار و تجربه ها می تواند در گذشته، حال و آینده باشد.
آموزش
پس از اینکه آمادگی ایجاد شد نوبت به آموزش می رسد. همانطور که در مقاله قبلی گفتم، آموزش، ابزاری برای یادگیری است.
برای اینکه از ابزار آموزش درست استفاده کنی، اول هدف را تعیین کن. هدف نمره است یا زندگی؟
آموزشی که طرف مقابل را به فکر فرو نبرد، مُفت نمی ارزد.
تفکر، مشاهده، آزمایش، بحث و تبادل نظر در رابطه با موضوع، رسیدن به هدف که همان درست زندگی کردن است را راحت تر می کند.
پس آموزش صرفاً ارائه مطالب و تمام کردن سرفصل های آموزشی نیست.
ارتباط
اگر دو مرحله قبلی درست انجام شده باشد، افراد می توانند بین چیزهای جدید که یاد گرفته اند و چیزهایی قدیمی، ارتباط برقرار کنند.
اگر خود فرد با کمک تو بتواند بین آموخته ها یا حقایق قبلی و جدید، پلی بزند، خیلی راحت روی آن پل حرکت کرده و یادگیری اش قوی تر می شود.
چون خودش می تواند مقایسه کند، تحلیل کند، درک کند و خانه های مغزش را درست پُر کند.
آمیختن
حالا که خانه های مغز توسط خود فرد و با راهنمایی من و تو، درست پُر شد، آن خانه یک اصل می شود.
او می تواند این اصل را با شرایط جدید، چالش جدید و… مخلوط کند. چون این اصل خیلی قوی شکل گرفته و سخت ترین مشکلات را در خود حل می کند.
یعنی می تواند این اصول را به تمام زندگی اش تعمیم بدهد. چون خیلی راحت می تواند بین دو چیز ارتباط برقرار کند و با استفاده از خانه فعال مغز پیش برود.
آموختن
این مرحله همان یادگیری کاربردی است که اتفاق افتاده است. یعنی اگر چهار مرحله قبلی درست انجام شده باشد،
با مرحله آموختن زیاد کاری نداریم. چون اصول درست در زمان درست و مکان درست توسط فرد به کار گرفته می شود.
در کدام مدرسه و دانشگاه این مراحل یادگیری ساده اجرا شده است؟ 🙁
معلم یا استاد وارد کلاس شده (بعضی وقتا هم بی اعصابه 🙂 )، کتاب یا جزوه را باز کرده و تند تند چیزهایی را برای خودش بلغور کرده است!
بدون اینکه نظر تو برای او مهم باشد.
بدون اینکه بحث و تبادل نظری اتفاق بیفتد.
بدون اینکه با تو ارتباط بگیرد.
بدون اینکه تئوری ها را عملی کند.
بدون اینکه…
چون هدف یک چیز است: سرفصل های کتاب باید به پایان برسد و درنهایت آزمون و نمره قبولی!
نتیجه گیری
اگر می خواهی آموزش بدهی یا یاد بگیری تمام تلاش خودت را بکن تا این ۵ مرحله یادگیری را پیاده کنی.
از تو بی نهایت ممنونم که وقت ارزشمندت را در اختیار من قرار دادی.
یادت باشه نظرات تو برای من خیلی ارزشمنده و تک تک پیام هات رو میخونم.
لطفاً نظرات خودت رو در انتهای همین صفحه برای من ارسال کن. منتظرت هستم.
و اگر این مطلب را دوست داشتی و لذت بردی حتماً با دوستانت هم به اشتراک بگذار.
یک پاسخ
درود خوب بود مخصوصا مثال شما داستان ساجده ها وآموزش پرورش کشککی