واقعیت درمانی و تئوری انتخاب

واقعیت درمانی و تئوری انتخاب روانشناسی جدیدی است که همه ما به آن نیاز داریم.

واقعیت درمانی و تئوری انتخاب چرایی و چگونگی انجام رفتارهای ما را توضیح می دهد.

همچنین شیوه کارکرد مغز را برای صدور رفتار مشخص می کند.

واقعیت درمانی چیست؟

تئوری انتخاب چیست؟

افراد چرا و چگونه رفتار می کنند؟

پنج نیاز اصلی و اساسی ما از نظر ویلیام گلسر کدام اند؟

رفتارهای ما چگونه نیازهایمان را ارضا می کنند؟

ویلیام گلسر (William Glasser) کیست؟

در این مقاله قصد دارم شما را با دنیای واقعیت درمانی آشنا کنم و کمی هم درخصوص تئوری انتخاب (که من اسمش را اختیار می گذارم) صحبت کنم.

خُب شاید آقای دکتر ویلیام گلسر که روان پزشک مشهور بین المللی هستند را بشناسید ولی اجازه بدید یک معرفی کوتاه از ایشان داشته باشیم.

ویلیام گلسر (William Glasser) کیست؟

ویلیام گلسر متولد ۱۹۲۵ ایالت اوهایو هستند که در سال ۲۰۱۳ فوت کردند.

ویلیام گلسر کارشناسی رشته مهندسی شیمی را گرفت و مدتی هم در این حوزه مشغول به کار بود.

ولی به دلیل علاقه زیادی که به رشته روان پزشکی داشت، کارش را رها کرد و به سمت روان پزشکی تغییر مسیر داد.

در سال ۱۹۶۱ یعنی ۳۶ سالگی دوره روان پزشکی را در دانشگاه USLA با موفقیت به پایان رساند.

در سال ۱۹۶۵ یعنی ۴۰ سالگی نظریه واقعیت درمانی را ابداع کرد و همزمان کتاب واقعیت درمانی را منتشر کرد که همین موضوع باعث معروفیت ایشان شد.

در سال ۱۹۶۷ یعنی ۴۲ سالگی موسسه واقعیت درمانی را تاسیس کرد و بعدها نام آن را به موسسه ویلیام گلسر تغییر داد.

واقعیت درمانی چیست؟

واقعیت درمانی نظریه دکتر ویلیام گلسر در خصوص آسیب شناسی روانی اختلالات رفتاری و روانی است که راهکارهای درمانی را نیز ارائه می دهد.

دکتر گلسر معتقد بود که دلایل اصلی مشکلات روان شناختی و نشانه های مرضی بیماران، گذشته فرد یا خاطرات موجود در ذهن ناخودآگاه یا سرکوب شدن توسط خودش یا دیگران نیست!

دلیل اصلی، مسئولیت گریزی و نادیده گرفتن واقعیت ها است.

بر اساس واقعیت درمانی (روان شناسی جدید)، عوامل درونی باعث بروز رفتارهای ما می شوند نه عوامل بیرونی.

براساس روان شناسی قدیم و سنتی، عوامل بیرونی یعنی محرک-پاسخ در بروز رفتارهای ما تاثیر زیادی دارند.

راهکار واقعیت درمانی

راه درمان اختلالات خفیف روانی یا نِورُوزها و اختلالات شدید روانی یا سایکوزها که معمولاً از واژه های روان آزردگی و روان پریشی نیز استفاده می کنند، این است که:

با بکار بردن ترکیبی متعادل از شفقت و مهربانی و آموزش انضباط شخصی، افراد روان رنجور را به مسئولیت پذیری بیشتر و پذیرفتن واقعیت ها دعوت کنیم.

با این کار فرد می تواند نیازهای خودش را ارضا کند و به جای اینکه از واقعیت ها فرار کند با واقعیت های زندگی خود روبرو شود.

البته من با واژه هایی که برای این افراد به کار می برند مشکل دارم و معتقدم که همه ما باید از این راهکار در زندگی روزمره خودمان نهایت استفاده را ببریم.

آموختن واقعیت درمانی و تئوری انتخاب

اگر واقعیت درمانی و تئوری انتخاب را یاد بگیریم دیگر:

• بهانه نمی آوریم.
• واقعیت ها را انکار یا از آن ها فرار نمی کنیم.
• خودمان را توجیه و به دیگران ثابت نمی کنیم.
• نقش قربانی و ناتوان بودن را بازی نمی کنیم.
• مسئولیت های زندگی را می پذیریم.
• گذشته، آینده یا دیگران را مقصر نمی دانیم.
• در تمام جنبه های زندگی، آزادی و اختیار شخصی خواهیم داشت.
• رفتارهای مناسب و موثر را انتخاب خواهیم کرد.
• و…

تئوری انتخاب چیست؟

دکتر ویلیام گلسر در سال ۱۹۹۴ یعنی ۶۹ سالگی تئوری انتخاب را به عنوان یک تئوری پشتیبانِ رویکرد واقعیت درمانی ارائه دادند.

تئوری انتخاب در خصوص اینکه افراد چرا و چگونه رفتار می کنند؟ به طور کامل توضیحاتی را ارائه می دهد و شیوه کارکرد مغز آدمی را برای صدور رفتار مشخص می کند.

افراد چرا و چگونه رفتار می کنند؟

همانطور که گفته شد عوامل درونی به ما قدرت انتخاب می دهند و هر چیزی که از ما سر می زند یک رفتار است.

رفتاری که با اختیار خودمان انتخاب می کنیم و عوامل بیرونی هیچ نقشی در کنترل رفتارهای ما ندارند.

برای مثال غذا خوردن، نگران و ناراحت شدن، غمگین و افسرده شدن، بدقولی کردن، خشمگین شدن، هذیان گفتن سایکوزها و … هر کدام یک رفتار هستند.

این گفته را قرآن ما نیز بارها مهر تایید زده است:

آیات زیادی وجود دارد که مسئله اختیار و اراده آدمی را به طور جدی مطرح می کند.

برای مثال آیه ۱۸۲ سوره آل عمران:

این آیه را گوش کنید:

معنای این آیه:

این عذاب به خاطر کارهایی است که به دست خود پیش فرستادید، و خدا هرگز در حق بندگان ستم نخواهد کرد.

یعنی نتیجه اعمال ما به موجب کارهایی است که به دست خودمان، یعنی به اراده و اختیار خودمان و با انتخاب خودمان بدون هیچ اجباری انجام دادیم.

طبق این آیه خداوند هرگز به بندگان خودش ظلم نمی کند و ما را مختار و آزاد آفریده است.

پس همه رفتارهای ما درونی هستند و هدفی را دنبال می کنند! حال این هدف چیست؟

پنج نیاز اصلی و اساسی ما کدام اند؟

در واقعیت درمانی به ارضای نیازها اشاره شد.

دکتر گلسر معتقد است که ما پنج نیاز اساسی داریم:

1. عشق و احساس تعلق
2. قدرت و پیشرفت
3. تفریح و گردش
4. آزادی شخصی
5. بقا و زنده ماندن

هدف تمامی رفتارهایی که ما از خودمان بروز می دهیم جهت ارضای یکی از این پنج نیاز اساسی است.

رفتارهای ما چگونه نیازهایمان را ارضا می کنند؟

عوامل درونی باعث می شود که ما ۲ نوع رفتار از خودمان بروز بدهیم:

1. رفتار مناسب و موثر

2. رفتار نامناسب و ناموثر

اگر ما در ارضای نیازهای خود (پنج نیاز اساسی) موفق عمل نکنیم و ناکام بمانیم، این دو رفتار را نشان می دهیم.

دسته اول کسانی هستند که واقعیت ها را می پذیرند و مسئولیت پذیرند، درنتیجه رفتار مناسب و موثر از خودشان بروز می دهند.

دسته دوم کسانی هستند که واقعیت ها را نادیده می گیرند و مسئولیت گریزند، درنتیجه رفتار نامناسب و ناموثر از خودشان بروز می دهند.

نکته مهم اینجاست که:

در واقع همه ما این دو نوع رفتار را تجربه کردیم و در بعضی مواقع که رفتار مناسب و موثر را پیدا نکردیم، دست به رفتارهای نامناسب و ناکارآمد زدیم.

چرا؟

چون که:

واقعیت همیشه با ما هماهنگ و مطابق میل ما نیست.

هر فردی فکر می کند که رفتارش،

بهترین کاری است که می تواند انجام دهد.

کاربردهای عملی تئوری انتخاب

• سلامت روانی
• روابط زن و شوهر
• روابط والدین و فرزند
• روابط معلم و شاگرد
• روابط کارفرما و کارمند

با ایجاد روابط رضایت بخش و خشنود کننده،

احساس رضایمندی و خشنودی از زندگی افزایش پیدا می کند.

جمع بندی واقعیت درمانی و تئوری انتخاب

واقعیت درمانی و تئوری انتخاب مبتنی بر روان شناسی کنترل درونی است.

یعنی درسته که گذشته بر زندگی کنونی ما اثر شگرفی داشته است، ولی تعیین کننده رفتار کنونی ما نیست.

رفتارهایی که ما انتخاب می کنیم تا حد زیادی به میزان مسئولیت پذیری ما، احترام گذاشتن به واقعیت های موجود و انتخاب شیوه ارضای نیازهایمان بستگی دارد.

منبع

• کتاب تئوری انتخاب ویلیام گلسر
• برداشت های شخصی خودم

از تو بی نهایت ممنونم که وقت ارزشمندت را در اختیار من قرار دادی.